Эрт цагт биш энэ цагын эхэнд юм гэнэ.Ээж охин хоёр амьдран суудаг байжээ.Охин ч нас биед хүрч алс нутгийн нэгэн залуутай гэр бүл болж бүсгүй хүний заяа тавилангаа даган эр нөхрийнхөө нутагруу ээжийгээ орхиод явжээ.Цаг хугацаа ч өнгөрч ээжийгээ санаж бэтгэрсэн бүсгүй эр нөхрөөсөө ээж дээрээ очоод ирэхийг нэг бус удаа гуйсан ч нөхөр нь дараа очиё гэж хэлээд явдаггүй байлаа.Нэгэн өдөр аян замын уртад ядарсан хэсэг улс залуу хосуудын гэрт хоног төөрүүлхийг гуйсанд тэд ч зөвшөөрч гэртээ хонуулав.

Аянчид унтаж амрахынхаа өмнө очсон газруудынхаа сонин хачин явдлаас залуу хосуудад хүүрнэж суутал гэрийн баруун шугуйд суусан нэгэн эр бүсгүйн төрсөн нутгийн нэрийг хэлээд “тэр нутагт нэг хүний мах иддэг хүн байдаг сурагтай.3 жилийн өмнө гэвүүдээ охин нь хүнтэй суугаад алс газрыг зорьсон юм гэнэ.Тэгээд хөгшиний хоол, унд нь холдохын эцэст хүний мах иддэг болсон юм уу даа” гэхэд бүсгүйн царай хувхай цайгаад л явчихав.

Маргааш өглөө нь бүсгүйн нөхөр хамгийн хурдан мориндоо 10 цагаантай эмээлээ тохоод, аян замд нь хэрэг болох зүйлсийг нь бэлтгэж өгөөд “За чи минь ээж дээрээ очоод ирдээ.Юмыг яаж мэдэхэв олны үг ортой байж мэднэ.Ээж чинь чиний эрүүнээс барьж үзвэл хүний мах иддэг нь үнэн гэсэн үг.

Тийм учраас ухаантай хөдлөхгүй бол чи амь гарч чадахгүй шүү” гэж хэлээд гутлынхаа түрийнд байсан шөвгийг авч эхнэрийнхээ гутлын түрийнд хийхэд бүсгүй ихэд гайхан асуулт асуухын завдалгүй “Болгоомжтой яваад ирээрэй” гэж хэлээд мориных нь зүүн гуя нь дээр зөөлхөн цохиод явуулав.Бүсгүй ч ээж минь л биш байгаасай гэж бодон нутгийн зүг яаран давхилаа.Сарын газрыг өдрөөр, өдрийн газрыг цагаар товчлон давхисаар нэг л мэдэхэд төрсөн нутагтаа ирчихсэн байлаа.

3 жилийн дараа төрсөн нутагтаа ирсэн бүсгүй мориноосоо буун хэсэг амарч аваад гэрийн зүг яарлаа.Гэвч бүсгүйн толгойноос “ээж минь үнэхээр хүний мах иддэг гэх тэр хүн мөн бол би гэдэг хүн яах вэ?

Яаж амь гарах вэ?

Ээж бид хоёрын нэгэн нь амьд үлдэж нэгэн нь үхэх дээрээ тулвал яах вэ?”

гэх бодол салахгүй явсаар төрсөн гэрийнхээ гадаа ирэн зогслоо.Бүсгүй эргэн тойрноо ажин харвал амьд амьтны бараа алга.Яг энэ үед гэрийн хаалгаар хуучирч муудсан хүрэн дээлтэй, нуруу дарсан урт сэгсгэр гэзэгтэй, хүн гэхэд хэцүү зүйл гарч ирэн бүсгүйн зүг харан зогслоо.

Бүсгүй ч төрсөн эхээ тэр дор нь таньж өөрийн мэдэлгүй “ээжээ” хэмээн дуудтал ээж нь ч түүний урдаас “миний охин ингэж нэг юм ирэх гэж” гэсээр түүний өмнө ирмэгцээ эрүүнээс нь барьж аваад “Миний охин ямар сайхан таргалаа вэ? Алив гэртээ орьё” гэсээр түүний гараас чирэх шахам гэрлүүгээ дагуулан явлаа.Бүсгүй ээжийгээ гэртээ ормогц нь үүдэнд нь байсан усны савны ёроолыг нөхрийнхөө өгсөн шөвгөөр цоо хатгачихаад юу ч болоогүй мэт гэрлүүгээ орлоо.

Сэгсгэр ч гэсэн ээж минь, Сиймхий ч гэсэн гэр минь гэгчээр ээж нь хэдий хүн харахын аргагүй, гэр нь хэдий хүн тогтохын аргагүй муудаж, хуучирсан ч төрсөн гэр, төрсөн ээж 2-тоо ирсэн бүсгүй цаанаа л нэг жаргалтай байлаа.Ээж нь ч охиноо харсандаа баярласан гэхээсээ илүү ойрын хугацаанд амтлаагүй шинэхэн мах өөрөө гүйгээд ирсэнд нь хөл нь газар хүрэхгүй шахам баярлаж “ээж нь цай чанаадахья” гэж хэлээд гарах хооронд нь хойморт байх арслантай авдарыг онгойлгон харвал хүн, амьтных нь мэдэгдэхгүй дүүрэн яс байх нь тэр.

Энэ үед гаднаас “Миний охион ээж нь хурдхан ус аваад ирьё байж байгаарай” гэсээр цоорхой ёроолтой усны саваа аваад голын зүг яааран гүйлээ.Энэ үед бүсгүй гэрээ сайтар нэгжвэл яс нуугаагүй газар гэж алга.Бүр тулганыхаа үнсэн дотор хүртэл яс булж орхисон байхыг харвал ээж нь өнөөх хүний махан идэшт яахын аргагүй мөн болж таарав.Айх балмагдах зэрэгцсэн бүсгүй гэрээс яаран гарч мориндоо суугаад мориныхоо баруун гуя нь дээр хамаг чангаараа ташуурдсаар гэрийн зүг давхилаа.

Нэлээдгүй давхисаны эцэст бүсгүй сая нэг тайвшран эргэн харвал ээж нь түүний яг ардхан талд морины сүүлнээс барин, тавин гүйж байх нь тэр.”Хүн ийм хурдан байна гэж байхаа” гэсээр морио дахин нэг ташуурдахад морь ч хурдаа нэмлээ.Гэтэл ээж нь нүд ирмэхийн зуургүй хурдаа нэмж нэг л мэдэхэд бүсгүйн ард суучихсан морины цулбуурыг булаацалдаж байх нь тэр.

Яах учраа олж ядсан бүсгүй гутлынхаа түрийндэх шөвгийг гаргаж ирээд зүрхэн тус газар нь хатгатал ээж нь ч мориноос унаж морь ч байдаг хурдаараа давхисаар сая нэг юм бараа тасрах нь тэр.Ийнхүү хүний махан идэшт ээжийнхээ гараас амь гарч чадсан бүсгүй ээжийнхээ амьд үхсэнийг мэдэж чадаагүй тул битүүхэн гунигтай гэрийн зүг давхин оджээ…